Thực trạng đất đai không có Sổ đỏ hiện nay tương đối phổ biến, Vậy, lập di chúc khi chưa có Sổ đỏ được không? Lập thế nào thì được pháp luật công nhận?
Đất không Sổ đỏ có lập di chúc được không?
Theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015, cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế.
Như vậy, để lại di chúc là quyền của mỗi cá nhân, miễn bản di chúc đó phải hợp pháp.
Để di chúc hợp pháp, phải tuân theo các yêu cầu về nội dung và hình thức.
Theo yêu cầu của luật, di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì mới được phép di chúc miệng. Tuy nhiên, di chúc miệng chỉ được lập trong trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản. Đồng thời, nếu sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.
Đối với di chúc bằng văn bản, hiện pháp luật công nhận sự tồn tại của di chúc bằng văn bản không có người làm chứng; di chúc bằng văn bản có người làm chứng; di chúc bằng văn bản có công chứng; di chúc bằng văn bản có chứng thực.
Tuy nhiên, nếu tài sản để lại di chúc là đất đai thì còn phải tuân theo các yêu cầu riêng của Luật này. Cụ thể, điểm c khoản 3 Điều 167 quy định rằng văn bản về thừa kế quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất được công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật về dân sự.
Trong khi đó, khoản 1 Điều 188 Luật Đất đai 2013 quy định các điều kiện người sử dụng đất được thực hiện quyền thừa kế quyền sử dụng đất gồm”
– Có Sổ đỏ/sổ hồng, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 186 và trường hợp nhận thừa kế quy định tại khoản 1 Điều 168 của Luật này;
– Đất không có tranh chấp;
– Quyền sử dụng đất không bị kê biên để bảo đảm thi hành án;
– Trong thời hạn sử dụng đất.
Tổng hợp các quy định trên có thể thấy, chỉ trong trường hợp để thừa kế theo di chúc bằng văn bản có công chứng, di chúc bằng văn bản có chứng thực mới phải có Giấy chứng nhận (Sổ đỏ). Vì thế, Ủy ban nhân dân xã trả lời bác như thế là chính xác.
Và cũng vì thế, nếu đất không có Sổ đỏ vẫn có quyền để lại quyền sử dụng đất của mình theo di chúc bằng văn bản không có người làm chứng; di chúc bằng văn bản có người làm chứng.
Lập di chúc đất chưa có Sổ đỏ thế nào?
Như đã trình bày ở trên, bác có thể lập di chúc để lại tài sản là mảnh đất không có Sổ đỏ bằng một trong 02 cách: lập di chúc và mời người làm chứng hoặc tự mình lập di chúc mà không cần ai làm chứng.
Cách 1: Cách lập di chúc có người làm chứng
Với cách này, bác được quyền lựa chọn viết tay di chúc hoặc đánh máy nhưng phải có ít nhất 02 người làm chứng. Những người làm chứng này không được là những người sau đây:
+ Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của bác;
+ Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc;
+ Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.
Lưu ý rằng, sau khi lập xong di chúc, bác phải ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc trước mặt những người làm chứng; những người làm chứng xác nhận chữ ký, điểm chỉ của bác và ký vào bản di chúc.
Cách 2: Cách lập di chúc không có người làm chứng
Nếu chọn hình thức di chúc này, bác cần lưu ý kỹ, bác bắt buộc phải tự viết di chúc của mình và phải ký vào di chúc và thời điểm lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt ; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép. Đồng thời, nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.
